De Taaldokter kreeg dit fraaie ‘IKEA-kryptö’ toegestuurd: waarnaar verwijst dat aanwijzende voornaamwoord ‘deze’? Naar ‘lichaam’? Nee, dan zou het grammaticaal ‘dit’ moeten zijn, én er zou onzin staan: ‘… en het lichaam terugkrijgen als je opstaat’. Naar ‘zitkussens’ dan? Ook niet: ‘zitkussens die zitkussens terugkrijgen als je opstaat’. Maar nu staat er ook onzin. Natuurlijk is bedoeld: ‘Zitkussens die zich naar het lichaam vormen en hun oorspronkelijke vorm terugkrijgen als je opstaat’. Zal wel te ingewikkeld zijn.
Het merkwaardige is nu dat schrijvers over het algemeen juist lijden aan een soort Voornaamwoordenvrees. Daarom neigen zij tot wat kinderlijk aandoende herhalingen. In constructies als ‘Wij hebben onze verzekeringsagent gevraagd om uw claim te behandelen. Deze zal de aansprakelijkheid onderzoeken’ vervangen zij ‘deze’ graag door nog maar eens ‘onze verzekeringsagent’ te schrijven. Opdat de lezer niet denkt dat ‘deze’ verwijst naar ‘claim’.
Te vrezen valt dat de schrijver in het IKEA-geval redeneerde dat ‘deze’ zich flexibel naar zijn bedoeling plooit en dan ‘deze weer terugkrijgt’. Een polyvalent, breed inzetbaar voornaamwoord.
