Uit het programmaboekje.
‘Dit werk vervolgens op een zinvolle wijze tot klinken brengen is de taak van de musici…’,
‘Het is de taak van de musici dit werk vervolgens op zinvolle wijze tot klinken te brengen…’
– er zijn verschillende goede alternatieven voor dat wat geforceerde ‘Om dit werk vervolgens op een zinvolle wijze tot klinken te brengen…’ Nu wordt de nietsvermoedende lezer op het verkeerde been gezet; deze verwacht namelijk een andere syntactische constructie en een ander semantisch effect – bijvoorbeeld: ‘Om dit werk vervolgens op een zinvolle wijze tot klinken te brengen, oefenen de musici drie weken lang in totale afzondering.’ En de lezer op het verkeerde been zetten, dat mag best, maar liever niet in programmaboekjes. En dan heeft de Taaldokter het nog niet eens over wat dat eigenlijk is, ‘een werk op zinvolle wijze tot klinken brengen’; het doet hem denken aan lieden die het te pas – en vooral te onpas – hebben over ‘de urgentie’ van bepaalde ‘werken’. En dat zijn geen prettige gedachten.
Een minder zeldzaam voorbeeld van op-het-verkeerde-been-zetterij staat even verderop. Staat er ‘weliswaar’ in een zin, dan verwacht de lezer – terecht – in diezelfde zin te lezen wat er in (schijnbare) tegenspraak is met het onderwerp van dat ‘weliswaar’. Hier stopt de zin echter abrupt: ‘… waarin beide toetsenisten weliswaar op hun keyboards traditioneel genoteerde noten spelen.’ Punt. Zo. Aha. Maar dan pas komt het: ‘Hun spel brengt echter geen keyboardklanken voort, maar… et cetera.’ Raadselachtig, want hoe eenvoudig lijkt het niet gewoon een komma te tikken, en te vervolgen met ‘maar’. Blijkbaar is dat niet zo. Het gekke is dat de schrijver wel weet hoe het moet: in het eerste fragment staat keurig: ‘… een taak die weliswaar ondergeschikt is aan het scheppen… maar die niet minder verantwoordelijkheid met zich meebrengt.’
De wegen der programmaboekjesschrijvers zijn soms ondoorgrondelijk.
