‘Geloof het slachtoffer’ is niet zo onschuldig als het klinkt. Het is een nobel klinkende, maar holle slogan, die gezonde twijfel diskwalificeert en ons rechtssysteem ontkent.
De democratisering van het slachtofferschap mag anno 2021 als voltooid worden beschouwd: roep dat je ‘gekwetst’ bent, ‘pijn ervaart’ of je gewoon ‘onveilig voelt’, en je vindt een luisterend oor, media-aandacht, en als het een beetje meezit wordt er ook nog iemand vervolgd, ontslagen of, al dan niet online, belaagd door een woedende meute. Daarbij weet je je gesteund door een leger volgelingen die scanderen: ‘Geloof het slachtoffer!’ Want of het nu gaat om seksisme, racisme of die geweldig modieuze ‘onveiligheid’ in het algemeen, de mantra is dat slachtoffers onvoorwaardelijk moeten worden geloofd.
Dat is natuurlijk niet waar: slachtoffers moeten pas worden geloofd als vaststaat dat ze slachtoffers zijn. Tot dat moment zijn ze vermeende slachtoffers, en is het hun woord tegen dat van de vermeende dader. De onschuldpresumptie, zoals dat heet: het grondbeginsel van ons strafrecht dat stelt dat we onschuldig zijn totdat het tegendeel bewezen is.
Wanneer staat dan vast dat iemand slachtoffer is – en een ander dader? Tja, daarvoor is bewijs nodig: een bekentenis, dna-materiaal, getuigenverklaringen, opnames, et cetera. Ontbreekt dat, dan zijn dader- noch slachtofferschap aangetoond. Het eigen geheugen en de eigen perceptie zijn namelijk notoir onbetrouwbaar. Het behoeft geen betoog dat het geheugen en de perceptie van anderen, die menen te spreken namens de vermeende slachtoffers, nóg onbetrouwbaarder zijn.
De kreet moge dus zijn ingegeven door de beste bedoelingen, ‘Geloof het slachtoffer’ is niet meer dan een nobel klinkende, maar holle slogan – en vooral een uitvloeisel van het slachtofferdenken dat de laatste jaren opgeld doet: zo is het het niet alleen érg makkelijk om je slachtoffer te noemen, maar ook om anderen verdacht te maken. De leus veronderstelt dat er überhaupt een slachtoffer ís, en diskwalificeert daardoor iedereen die dat vermeende slachtoffer níet onvoorwaardelijk gelooft. Welk onmens is er nu tégen slachtoffers? Dan ben je eigenlijk al een halve dader. Nog kwalijker is dat de slogan rechtstreeks indruist in tegen ons rechtssysteem en in het ergste geval leidt tot volksgerichten. Daarmee is ‘Geloof het slachtoffer’ niet zo onschuldig als het klinkt.
