Schrijf maar gewoon?

Op de site schrijfmaargewoon.nl kunnen ambtenaren hun teksten controleren op leesbaarheid, en tips voor verbetering krijgen. Een eerste commentaar, want over dit onderwerp is nog veel meer te zeggen.

De Taaldokter legde de tekst van een onlangs door hem geschreven publieksfolder voor aan het programma. Dat leverde commentaar in drie categorieën: zinnen die ‘korter kunnen’, passieve zinnen en ‘moeilijke woorden’.

In de eerste categorie vond het programma onder meer opsommingen te lang, zoals de volgende:

‘Wat gaat er gebeuren?
• nieuwe tramrails, wissels en haltes
• renovatie van de bruggen
• ophoging van de brug over de Keizersgracht
• nieuw wegdek en nieuwe trottoirs
• nieuw straatmeubilair en nieuwe verlichting.’

Nu wil een opsomming wel eens uit een lange zin bestaan, mits goed geformuleerd zorgt zij juist voor helderheid. Het bovengenoemde voorbeeld kan moeilijk duidelijker (of korter). Daarom zou het nuttig zijn het programma aan te passen en opsommingen buiten beschouwing te laten. Daarnaast resulteert het consequent verkorten van lange zinnen (en dat zijn in de optiek van dit programma al snel alle zinnen met een komma) in een staccatotaaltje dat weinig aantrekkelijks heeft.

Het (algemene) commentaar bij deze categorie luidt: ‘Lange zinnen zijn vervelend. Ze veroorzaken slaperigheid bij de lezer. Diezelfde lezer raakt ook vaak de draad kwijt.’ Diezelfde lezer dus – niet bij een andere; da’s mooi. En wat is dat voor onzin dat lange zinnen ‘vervelend’ zijn? Dat hijgerige staccato-Nederlands, met haar voortratelende kortezinnenmitrailleur, dat is pas vervelend. Neem dit voorbeeld: ‘De grachten die de brug kruisen blijven wel toegankelijk voor autoverkeer, behalve wanneer aan de tramwissels en kruisingen wordt gewerkt.’ ‘Maak deze zinnen korter’, meldt het programma. Dat kan op twee manieren: door een punt te plaatsen waar nu de komma staat en een nieuwe zin beginnen met ‘Behalve’, en door een meer ingrijpende aanpassing van het tweede deel: ‘Ze blijven alleen niet toegankelijk als wordt gewerkt aan de tramwissels en kruisingen’. Het eerste is niet fraai door het ontbreken van een werkwoord, waardoor de zin iets vervelend snels, wervends, reclameachtigs krijgt; het tweede resulteert in onnodige herhaling van iets wat al genoemd is.

Onder ‘passieve zinnen’ volgt commentaar op constructies als ‘wordt gewerkt’ en ‘is afgesloten’. Het is een raadsel waarom dit niet goed is. Wie er werkt en wie er afsluit is in dergelijke gevallen vaak niet relevant; sterker nog: schrijf je dat wel, dan leg je onnodig de nadruk op die handelende persoon, wat meer vragen oproept dan beantwoordt.

‘Voldoen’ en ‘gecoördineerd’ ten slotte blijken ‘moeilijke woorden te zijn. Hoewel er stond: ‘de tramrails voldoen niet meer aan de moderne eisen’ suggereert het programma hier te spreken van ‘betalen’. ‘Het project wordt gecoördineerd door…’ zou moeten worden ‘Het project wordt afgestemd door….’ Bah! Vreemd genoeg ziet het programma woorden als ‘efficiëntie’ en ‘integraal’ over het hoofd.

Kortom, zonder te willen mierenneuken: zoals te verwachten was doodt dit programma de creativiteit, dwingt het een verre van ideaal stramien op en pretendeert leesbaar schrijven als trucje mogelijk te maken. Daarmee gaat het voorbij aan wat in werkelijkheid nodig is: goed opgeleide ambtenaren die logisch nadenken, zich verplaatsen in hun lezers en hun boodschap op een persoonlijke manier brengen.

One thought

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *